Kuşkulu F4 kazalarının ortak noktası: Kör uçuşlar - Orhan Turan

Gazeteci Orhan Turan'ın kişisel sitesi

Perşembe, Mart 05, 2015

Kuşkulu F4 kazalarının ortak noktası: Kör uçuşlar

Orhan Turan - TSK Hava Kuvvetleri düşen F-4'ler

Orhan TURAN - Son 3 yılda düşen 4 F4’ün ortak noktası “kör” olmaları… Atılan füzeyi algılamayan, irtifa uyarısı vermeyen F4’lerde görmeyi sağlayan “Operasyonel Uçuş Yazılımı” sistemleri sorunlu olabilir. 2013’te tamamlanan ASELSAN modernizasyonu kuşkuları da beraberinde getiriyor.

Peşpeşe düşen F4 uçaklarıyla ilgili kuşkular, yapılan modernizasyonda toplanıyor. Biri İsrail, diğeri ASELSAN tarafından yapılan iki yenileme projesiyle yenilenen uçaklar, özellikle son “Milli yenileme” Işık Projesi ile gündeme oturdu.  

Işık ya da Şimşek projesi olarak adlandırılan modernizasyon kapsamında ASELSAN ve Hava Kuvvetleri arasında 2006’da protokol imzalandı. 16 F4E uçağının modernizasyonunu kapsayan proje kapsamında ilk bir adetlik prototip Ocak 2010’da Hava Kuvvetleri’ne teslim edildi.  Proje 2013’te tamamlandı. Modernize edilen uçaklara CDU-900 Kontrol Gösterge Ünitesi ve üzerinde Aselsan mühendisleri tarafından geliştirilen Operasyonel Uçuş Yazılımı entegre edildi. Sistem, uçuş yönetiminin her türlü hava koşulunda yüksek doğrulukta gerçekleşmesini sağlamayı amaçlıyordu.

Ancak öyle olmadı.2002’de modernize edilen F4’lerden biri Suriye’de füzeyle vurularak düşürüldü. Uçak atılan füzeyi görmemişti. Zira pilotların fırlatma sistemini ateşlemeye fırsat bile bulamadan vurulduğu anlaşıldı. Bu da atılan füzeye karşı uyarı sistemlerinin çalışmadığını gösteriyordu. Yani uçak kördü. Son olarak pilotların bulunduğu esnada kokpitten çıkan botu da bunu doğruluyordu.

24 Şubat 2015’te Malatya’da ise 2 uçak düştü. Üstelik TSK, kazadan sonra yaptığı açıklamada “Uçaklar birbirine çarpmadı, dış etkiye maruz kalmadı” ifadelerine yer verdi. Açıklamada ön incelemeye göre kazanın “olması gerekenin altında irtifaya indikleri için” gerçekleşti” belirtildi. Yani uçaklara saldırı olmamış, kanatları birbirine çarpmamıştı. İkisi birden tehlikeli derecede alçaldı ve düştü… Bu kaza da uçakların uyarı sitemlerine dair ciddi kuşkuları beraberinde getirdi. Uçaklar kördü…

Son olarak 5 Mart’ta Konya düşen F4…
Aynı izler bu kazada da kendisini gösterdi...  

Uçaklar 2013’te tamamlanan ASELSAN modernizasyonuyla birlikte uçuş yönetiminin her türlü hava koşulunda yüksek doğrulukta gerçekleşmesini sağlamayı amaçlayan “Operasyonel Uçuş Yazılımı” ile seyrediyordu.

Tüm kazaların “uyarı sistemleri” ve irtifa kaynaklı olması uzmanlara göre Operasyonel Uçuş Yazılımı” ile doğrudan ilgili…

Eğer yaşanan kazalar Operasyonel Uçuş Yazılımı ile ilgiliyse, bu 2006’da başlayan ve 2013’te biten ŞİMŞEK ya da IŞIK modernizasyonunu kuşkulu hale getirir.


1961'DE ABD ORDUSUNDA ENVANTERE GİRDİ


İlk kez 1958’de üretildi, 1961'de ise hizmete girdi. 1981’e kadar devam eden üretimlerde toplam 5 bin 195 F4 uçak üretildi. Ana kullanıcısı ABD ordusu bu uçakları sığınakları ve köyleri napalm bombaları ile yakmak için Vietnam savaşında kullandı. Sekiz ana modül halinde üretilen uçaklar keşif, taktiksel amaçlarla kullanılmaya devam ediyor.


F4’ler, bugün halen Japonya, İran, Güney Kore ve Yunanistan hava kuvvetlerinde hizmet veriyor. Çoğu ülke ABD müttefikliğinin karşılığı olarak bu uçakları hibe usulü envantere kattılar
Amerikan Ordusu’nun 1996’da envanterden çıkardığı uçaklardan 54 adet F-4 jeti Körfez Savaşı’nda (17 Ocak 1991-28 Şubat 1991) müttefik ülke konumunda verdiği katkılar nedeniyle Türkiye’ye hibe edildi.

TÜRKİYE 'HİBE' ALDIĞI UÇAKLARIN MODERNİZASYONUNU İSRAİL'E VERDİ 


Hibe alımı sonrası TSK bünyesinde kullanılan uçaklar bu güne kadar 2 Modernizasyon geçerdi.
İlk modernizasyon kararı Ocak 1995’te alındı. Ancak ABD’nin hibe programı kapsamında Türkiye’ye verilecek olan uçakların modernizasyonu için pazarlıklar 1990’da başladı. 1995’te başlayan modernizasyon kapsamında 28 uçak, 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı, Eskişehir'de, 26 uçak, İsrail Havacılık Endüstrisi (IAI) tesislerinde modernize edildi.
Türkiye 2002’de tamamlanan 54 adet F4 savaş uçağının modernizasyonu ve bu uçaklarda kullanılmak üzere radar sistemleri için İsrail’e 632 milyon dolar ödedi.
2002’de teslim edilen 54 uçak “F-4 2020/Terminatör” adını almıştı. Uçakların 2020’ye kadar kullanılması planlandı. 

‘İSRAİL’LE GİZLİ PAZARLIKLAR:  Konuyla direk ilgisi olmasa da, uçakların İsrail’e verilmesi de normal değildi. ABD, Almanya ve Türk Savunma Sanayi’nin talip olduğu 1995’teki modernizasyon sürecinde, İsrail’le 1990’da gizli görüşmeler yürütülüyordu.
 Kuşkusuz bunda İsrail’in TSK ile “omuz duruşu”, “siyasiler üstü” bir ittifakın etkisi oldu. Zira Şubat 1990’da SHP Kocaeli eski Milletvekili Ömer Türkçakal’ın Milli Savunma Bakanı Sefa Giray'a, F-4 uçaklarıyla ilgili verdiği soru önergesi bunu bariz biçimde ortaya koyuyordu.
Giray, o önergede “F-4 uçaklarının modernizasyonu için İsrail Uçak Sanayii (IAI) ile ortaklaşa bir proje yürütülmekte midir? Türk Hava Kuvvetleri'nden bir kısım personelin modernizasyon projesini incelemek üzere İsrail'e gittiği doğru mudur? Bu ilişkilerin gizli tutulacağı, İsrail'e gidecek Türk personelin pasaportlarına giriş damgası vurulmayacağı konusunda teminat verilip verilmediği' sorularını içeren soru önergesi verdi.
 Önerge, modernizasyonun İsrail’e verilmesinden önce TSK ile İsrail ilişkilerinin boyutunu göstermesi bakımından oldukça önemli. Ancak, elbette Milli Savunma Bakanı Giray, bu soru önergesine “iddialar gerçekdışı” cevabını verecekti.

İKİNCİ MODERNİZASYONU ASELSAN YAPTI: IŞIK PROJESİ

Mart 2010’da Eskişehir. Işık Projesi Prototip Uçak Teslim Töreni
RF-4E (F4) uçaklarının modernizasyonu için Türkiye’de hayata geçirilen ilk “Milli Proje” olarak kamuoyuna yansıyan “Işık (Şimşek) Projesi”, 18 adet RF-4 uçağının yenilenmesini içeriyordu.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve Aselsan arasında 2006 yılında imzalanan 24 milyon dolar tutarındaki sözleşme kapsamında tamamen yerli olarak gerçekleştirilen proje ile F4-E uçaklarının uçuş ve görev planlama kabiliyeti artırıldı.
Projeyle uçakların 2020'li yıllara kadar envanterde kalması planlandı. Projenin “Milli” olan altyapısı İsrail tarafından yapılan modernizasyonda elde edilen “birikimle” yürütüldü. Zira anlaşma gereği yenilenen 54 uçaktan 28’i, Eskişehir 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı’nda yapılmıştı.
Mart 2010’da Eskişehir’de yapılan Işık Projesi Prototip Uçak Teslim Töreni’yle ilk prototip uçak teslimi (1 adet) yapıldı. Törende konuşan Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Aydoğan Babaoğlu, “Projenin F4-2020 Modernizasyonu projesinden kazanılan teknolojik altyapı ve bilgi birikimi kullanılarak milli savunma sanayi kuruluşlarının desteğiyle 1. Hava İkmal Bakım Merkez Komutanlığı'nda yapılmasının herkes için gurur vesilesi olduğunu” ifade ediyordu.

IŞIK PROJESİ MODERNİZASYONUYLA YAPILANLAR: Uçaklara Aselsan ürünü Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) gömülü LN-100GT Ataletsel Seyrüsefer Sistemi takılarak, uçakların seyrüsefer sistemi günümüz teknolojisine uygun hale getirildi.Uçaklara takılan CDU-900 Kontrol Gösterge Ünitesi ve üzerinde Aselsan mühendisleri tarafından geliştirilen Operasyonel Uçuş Yazılımı ile Uçuş Yönetiminin her türlü hava koşulunda yüksek doğrulukta gerçekleşmesi sağlandı.Uçaklara UHF ve VHF bantlarında haberleşme olanağı sağlayan, kriptolu Aselsan MXF-484 telsizi takılarak etkili ve güvenli haberleşme yeteneği kazandırıldı.Şimşek Projesi kapsamında bütünleştirilen sayısal arayüze sahip sistemler ile uçakta muhafaza edilen mevcut analog sistemler arasındaki haberleşmeyi sağlayan Senkro Çevirici Ünitesi Işık Projesi’nde olduğu gibi bu proje gereksinimleri doğrultusunda tasarlandı.
 İsrail’in 2002’de teslim ettiği yenilenmiş F-4’lerin adı “2020/Terminatör” olarak değiştirilip 2020’ye kadar envanterde kalması planlanmıştı. 2010’da ilk prototipi teslim edilen ve 2013’te tamamlanan Işık Projesi’nde yenilenen uçakların da 2020'li yıllara kadar envanterde kalması planlanmıştı.

20 YILDA 10 KAZA: 13 UÇAK DÜŞTÜ: 

20 Ekim 1995: 113. Filo'ya ait RF-4E (69-7485) uçağı Kütahya'da düştü. İki pilot atladı.
5 Kasım 1996: Malatya'dan kalkan 173. Filo'ya ait RF-4E (69-7469) Batman'da düştü.
10 Ocak 2002: Sivas Gürün'de 173. Filo'ya ait iki RF-4E çarpıştı, pilotlar fırlatma koltukları ile uçaklardan atladı.
9 Ocak 2003: 173. Filo'ya ait iki RF-4E kol uçuşu sırasında birbiriyle çarpıştı. Olayda Yzb. Fazıl Taştan, Yüzbaşı Ali Rıza Sadak, Üsteğmen Semih Desticioğlu ve Üsteğmen M. Fatih Ongun şehit oldu.
22 Haziran 2005: Düşen RF-4E uçağında Yüzbaşı Mustafa Akyüz ve Pilot Üsteğmen Melih Çelik atlayarak kurtuldular.
3 Ekim 2011: 173. Filo'ya ait RF-4E, Konya'da yapılan tatbikatta düştü. Kazada Binbaşı Serdar Kandemir ve Üsteğmen Engin Kayadibi şehit oldu.
22 Haziran 2012: 173. Filo'ya ait RF-4E uçağı (77-0314) Akdeniz açıklarında Suriye tarafından atılan füze ile düşürüldü. Kazada Yüzbaşı Gökhan Ertan ile Teğmen Hasan Hüseyin Aksoy şehit oldu
30 Eylül 2013: Sivas'ın Kangal ilçesi yakınlarında düşen 173. Filo'ya ait RF-4E uçağında Binbaşı Serdar Çeliker, Yüzbaşı Fatih Tüm atlayarak kurtuldu.
24 Şubat 2015: Malatya'dan havalanan ikili RF-4E kolu havada çarpıştı. Uçakta bulunan dört pilot şehit oldu.
5 Mart 2015: Konya'da Azerbaycan'la düzenlenen ortak tatbikatta RF-4 savaş uçağıdüştü. Kaza sonucu Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) 2 pilotun şehit olduğunu açıkladı.


KUŞKULU KAZALARIN ORTAK NOKTASI: KÖR UÇUŞLAR

İlk teslimattan (İsrail’den) Milli modernizasyona kadar geçen sürede, yani 1995’ten 22 Haziran 2012’ye kadar 8 uçak düştü. Işık projesi 2010’da başlamıştı. İlk prototip de ayın yıl teslim alındı. Radar, silah ve irtifa tespit ve uyarı sistemleriyle bağlantılı kazaların ilki de projeyi takip eden 2012’de yaşanmaya başladı. Kazaların ortak noktası ise “görmemeleri”ydi.

İlk F4, Suriye hava savunması tarafından 22 Haziran 2012 günü Suriye hava savunması tarafından düşürüldü. Düşürülen uçakta ASELSAN modernizasyonu mevcuttu. ASELSAN LN-100GT INS/GPS seyrüsefer sistemi, CDU-900Z uçuş yönetim sistemi, AN/ALQ-178(V)3 radar ikaz alıcısı eklenmişti. AN/ALQ-178 (V)3, halen hizmetteki Block 30 ve Block 40 F-16'lar tarafından da kullanılmakta ve uçağın vurulduğu 22 Haziran 2012 tarihi itibariyle Hava Kuvvetleri Komutanlığı hizmetindeki en modern ve en güncel elektronik harp / özsavunma sistemiydi. Ancak uçak isabet aldı ve düştü. Pilotlar Yüzbaşı Gökhan Ertan ile Teğmen Hasan Hüseyin Aksoy hayatını kaybetti.

24 ŞUBAT MALATYA’DAKİ KAZA: 2 F4 DÜŞTÜ

RF-4E / TM uçaklarıyla ilgili ilk olay 24 Şubat Salı akşamı meydana geldi. Malatya 7. Ana Jet Üssün’den Havalanan İki Adet RF-F4 savaş uçağı bilinmeyen bir nedenle Akçadağ ilçesi Ekinciler (köyü) mahallesi yakınlarında düştü.

Kaza sonrası elde edilen ilk bilgilere göre uçaklar kaza esnasında Eğitim Uçuşu için havalanmıştı. 173. Filoya ait 2 Fantom (RF-F4) keşif uçağı saat 19.00 sularında radardan kayboldu.

Uçakların enkazlarına ise Ekinciler (köyü) Mahallesi sakinlerinin AFAD, 112 Acil servislerine yaptığı ihbarlarla ulaşıldı. İki uçağın civarındaki dağlık alana düştüğü tespit edildi. Enkazlara gece geç saatte ulaşan ekiplere göre enkaz 1.5 – 2 kilometre alana yayılmıştı.

Olayda uçakların pilotları Kurmay Binbaşı Salih Sezer, Üsteğmen Onur Özkaya, Üsteğmen Yasin Atalay, Üsteğmen Özgür Özbahçeci hayatını kaybetti.

Malatya Devlet Hastanesi’ne Ait Ambulanslar, Büyükşehir Belediyesine Ait İtfaiye Ekipleri ile Malatya, Elazığ ve Diyarbakır’dan AFAD Ekipleri’de Bölgeye Sevk Edilerek Arama Kurtarma Faaliyetlerine Katıldığı Açıklandı. Havanın Sisli ve Bölgenin Karla Kaplı Olması Arama Kurtarma Faaliyetlerini Zorlaştırdığı Belirtildi.
GENELKURMAY AÇIKLAMASI: VURULMADI ÇARPIŞMADILAR: Genelkurmay Başkanlığı yaşanan ilk olayla ilgili 26 Şubat 2015 saat 11.40’da açıklama yaptı. İnternet sitesinden yapılan açıklama kapsamlı inceleme öncesi “ön değerlendirme” niteliği taşıyordu. Açıklamada gerekli adli, idari, teknik soruşturma ve incelemelerin başlatıldığı ve kaza nedeninin bu incelemeler sonrası aydınlatılacağı belirtilerek şu ifadelere yer verildi:
 “Bununla birlikte, yapılan ilk incelemelerde, uçaklarımızın herhangi bir dış etkiye maruz kalmadığı, havada çarpışmadığı, ancak irtifalarının uçtukları bölge için daha önceden tespit edilmiş emniyetli uçuş irtifasının altında kaldığı değerlendirilmektedir.” “Hiçbir şeyi atlamadan, en ince ayrıntısına kadar, el emeği ve göz nuru dökülerek…” başlıklı ve BA- 06 / 15 numaralı açıklamada önemli bazı noktalara da yer verildi. 362 sözcük, 2 bin 948 karakter vuruşluk açıklama, kazanın neden kaynaklandığına ilişkin ipucu niteliğinde bazı ifadeler de içeriyordu. 4’ü iki satırlık 3’ü nispeten büyük paragraflardan oluşan bu açıklamanın 3 büyük paragrafındaki kilit sözcükler de, “Bakım”, Modernizasyon”,  vurgusuna sahipti. İlk inceleme sonuçlarına göre düşen uçakların da 2013 yılında tamamlanan Işık Projesi kapsamında "yapısal yenileme ve aviyonik modernizasyona" tabi tutulduğuna dikkat çekilen açıklamada “Yapılan ilk incelemelerde, uçaklarımızın herhangi bir dış etkiye maruz kalmadığı, havada çarpışmadığı, ancak irtifalarının uçtukları bölge için daha önceden tespit edilmiş emniyetli uçuş irtifasının altında kaldığı değerlendirilmektedir. Soruşturmaların tamamlanmasının ardından elde edilen detaylı bulgu ve sonuçlar ilgili mevzuat çerçevesinde kamuoyu ile paylaşılacaktır” denildi.

Bu kaza da uçakların irtifa ya da uyarı sistemlerinin çalışmadığına dair güçlü kuşkuların yaşanmasına neden oldu.

5 MART KONYA TATBİKAT KAZASI: 2 F4 DÜŞTÜ

Bu kaza da 5 Mart 2015 Perşembe günü saat 09.50’de yaşandı. Genelkurmay Başkanlığınca, Eskişehir'den planlı eğitim uçuşu için kalkan F-4E 2020 uçağı (Modernize edilen uçak) Konya Atış Sahasında (Merkez Karatay ilçesi Ortakonak Mahallesi yakınlarına) “bilinmeyen” bir nedenle düştü. düştü. Kazada iki pilot şehit oldu. Eskişehir'deki 1'inci Ana Jet Üs Komutanlığı'ndan kalkan uçak 112'nci Filoya ait bir F-4E 2020’ydi.

Bu kaza da uçağın irtifa ya da uyarı sistemlerinin çalışmadığıyla ilgili kuşkular kazadan hemen sonra ortaya çıktı.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Küfür ve hakaret içeren mesajlar silinecektir.